Ngày 27/10/2023 tại chùa Cổ Lễ, thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, UBND thị trấn Cổ Lễ tổ chức Khai mạc Lễ hội truyền thống kỷ niệm 1016 năm ngày sinh Đức Thánh Tổ Nguyễn Minh Không; công bố Quyết định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa “Lễ hội chùa Cổ Lễ” vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và công bố Quyết định giáo chỉ tấn phong Thượng tọa Thích tâm Vượng lên hàng giáo phẩm Hòa Thượng. Về dự buổi lễ có đồng chí Nguyễn Tiến Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; đồng chí Triệu Đức Hạnh, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Nội Vụ; Hòa thượng Thích Quảng Hà, Phó Chủ tịch Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Việt Nam tỉnh Nam Định. Tham dự buổi lễ có đại diện các cơ quan Trung ương, chính quyền địa phương các cấp, quý vị giáo phẩm, tín đồ, Phật tử, các dòng họ, nhân dân địa phương và du khách thập phương.
Chùa Cổ Lễ (Thần Quang tự) tại thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định được khởi dựng từ thời Lý (thế kỷ XII) do Đức Thánh Tổ Nguyễn Minh Không xây dựng, là một trong những danh lam nổi tiếng của Việt Nam. Đầu thế kỷ XX, Hòa thượng Thích Quang Tuyên cùng với nhân dân, tín đồ xây dựng lại chùa mang phong cách “cửa Thiền trên nền văn hóa dân tộc, phương Đông kết hợp với phương Tây” trong đó có cây tháp “cửu phẩm liên hoa”. Đặc biệt, năm 1947 tại chùa Cổ Lễ đã làm lễ phát nguyện cho 27 nhà sư “cởi áo cà sa khoác chiến bào”, xung phong ra mặt trận bảo vệ Tổ quốc.
Chùa Cổ Lễ là nơi trụ trì của Hòa thượng Thích Thế Long, nhà hoạt động cách mạng, từng giữ chức Phó Chủ tịch Hội Phật giáo châu Á, Phó Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam khóa VII, có nhiều đóng góp cho Phật giáo nói chung và Phật giáo Việt Nam nói riêng; đồng thời thể hiện rõ tư tưởng nhập thế “Đạo” gắn kết với “Đời” của thiền phái Trúc Lâm do Đức vua Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, luôn đồng hành cùng dân tộc và đất nước. Năm 1988, chùa Cổ Lễ được Bộ Văn hóa (nay là Bộ VHTTDL) xếp hạng Di tích Kiến trúc nghệ thuật tại Quyết định số 28/QĐ-VH ngày 18/01/1988.
Lễ hội chùa Cổ Lễ  diễn ra từ ngày 13 đến 16 tháng Chín âm lịch hàng năm nhằm kỷ niệm ngày sinh của Đức Thánh Tổ Nguyễn Minh Không, với các nội dung phần lễ, phần hội đặc sắc, tiêu biểu như: nghi lễ rước kiệu Tổ của 5 cửa họ lên chùa; nghi lễ rước phụng nghinh kiệu Đức Thánh Tổ, kiệu Mẫu đi quanh chùa; nghi lễ múa rối cạn chầu Thánh; lễ tưởng niệm các nhà sư hy sinh trong các cuộc kháng chiến của dân tộc; nghi lễ phần sài rước cờ hiệu; nghi lễ tế nam quan, nữ quan; nghi lễ cúng mông sơn (lễ tạ); thi bơi trải, tổ tôm điếm, cờ tướng, chọi gà… và nhiều hoạt động văn hóa khác.
Các hoạt động lễ hội phản ánh kho tàng di sản văn hóa phi vật thể phong phú, đa dạng về phong tục, tập quán, tín ngưỡng của cư dân địa phương. Lễ hội chùa Cổ Lễ là “sợi dây” gắn kết cộng đồng, tinh thần đoàn kết, yêu thương giúp đỡ, biểu dương sức mạnh đoàn kết cộng đồng, lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống giữa con người với những giá trị chân - thiện - mỹ. Trải qua thời gian, lễ hội chùa Cổ Lễ vẫn được nhân dân gìn giữ, bảo tồn và trao truyền qua nhiều thế hệ trở thành văn hóa đặc trưng tiêu biểu của tỉnh Nam Định.
Ngày 06/3/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 472/QĐ-BVHTTDL đưa “Lễ hội chùa Cổ Lễ”, thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Nguyễn Xuân Cao
Trưởng phòng Nghiên cứu - sưu tầm

Một số hình ảnh tại lễ đón bằng và khai mạc lễ hội:

Đ/c Nguyễn Tiến Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Nam Định trao Bằng chứng nhận “Lễ hội chùa Cổ Lễ” là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cho đại diện chính quyền địa phương và Hòa thượng Thích Tâm Vượng (Ảnh: Chu Thế Vĩnh)


Đ/c Nguyễn Tiến Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Nam Định tặng hoa chúc mừng cho đại diện chính quyền địa phương và Hòa thượng Thích Tâm Vượng (Ảnh: Chu Thế Vĩnh)
                                                                                  

Hòa thượng Thích Quảng Hà, Phó Chủ tịch Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Nam Định trao Giáo chỉ tấn phong cho Hòa thượng Thích Tâm Vượng (Ảnh: Chu Thế Vĩnh)
                                                                                             

Đoàn phật tử tham gia nghi lễ rước trong lễ khai mạc lễ hội ( Ảnh: Chu Thế Vĩnh)
                                                                                             
 
Thi bơi trải trong Lễ hội truyền thống chùa Cổ Lễ ( Ảnh: Chu Thế Vĩnh)