Múa rối nước là loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian, ra đời gắn với nền văn hóa lúa nước của cư dân vùng châu thổ sông Hồng. Từ những con rối riêng lẻ của một số các cá thể phát triển thành những phường rối với nhiều những tích trò hay, lạ, đẹp mắt rồi được đem ra biểu diễn, thi tài phục vụ nhân dân.
Từ đây nghệ thuật múa rối đã trở thành thú chơi tao nhã của nhân dân đồng bằng sông Hồng và đến nay đã trở thành một loại hình di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị.
Bảo tàng tỉnh Nam Định hiện đang lưu giữ sưu tập rối nước dân gian với 50 con rối thể hiện các tích trò như: tích Trần Hưng Đạo bình Nguyên; tích chiến dịch Điện Biên Phủ; tích nông nghiệp: cày, bừa, cấy, tát nước, đánh bắt cá… Điều đặc biệt, tất cả những con rối trong sưu tập đều được sưu tầm ở 2 phường rối nước cổ truyền bậc nhất tại Nam Định đó là: phường rối làng Rạch, xã Hồng Quang và phường rối thôn Nhất, thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực. Những con rối này không chỉ cùng các nghệ nhân tham gia biểu diễn tại các tỉnh, thành của Việt Nam mà còn góp phần quảng bá văn hóa truyền thống của Việt Nam tới công chúng ở nhiều quốc gia trên thế giới như Pháp, Ý…
Con rối được làm bằng gỗ sung, loại gỗ nhẹ nổi trên mặt nước, được đục cốt, đẽo với những đường nét cách điệu riêng sau đó gọt giũa, đánh bóng và trang trí với nhiều màu sơn khác nhau để làm tôn thêm đường nét, tính cách cho từng nhân vật. Hình thù của con rối thường tươi tắn, ngộ nghĩnh, tính hài và tính tượng trưng cao.
Múa rối nước đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa không thể thiếu của người dân vùng đồng bằng Bắc Bộ và gắn bó với họ từ thế hệ này sang thế hệ khác. Thông qua sưu tập rối nước tại Bảo tàng tỉnh Nam Định đã góp phần giới thiệu với đông đảo khách tham quan di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật rối nước Nam Định nói riêng và của vùng châu thổ sông Hồng nói chung.
Tổng hợp, biên tập
Nguyễn Thị Bích Hồng
Phòng Trưng bày, Tuyên truyền và Giáo dục
Một số hình ảnh về Sưu tập hiện vật rối nước:
Tích trò "Nông nghiệp"
Tích trò "Trần Hưng Đạo bình Nguyên"
Tích trò "Vinh quy bái tổ"
Biểu diễn múa rối nước tại Bảo tàng tỉnh Nam Định