Thạp được phát hiện trong khi đào đất ở khu vực phía đông đền Trần (phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định), là một trong những hiện vật chất liệu gốm tiêu biểu của Bảo tàng Nam Định.
Thạp được phủ men màu xanh ngọc, trang trí hoa văn nâu, có đường kính miệng 40cm; đường kính đáy 34 cm; chu vi thân 155cm; cao 56,2 cm, miệng loe, gờ vát, cổ eo, vai hơi xuôi, thân phình thon dần về đáy, đáy bằng. Trên vai có 4 tai kép, đắp nổi băng hoa văn cánh sen. Thân thạp chia làm 3 tầng hoa văn, mỗi tầng hoa văn ngăn cách bởi vòng chỉ tròn. Tầng đầu tiên trang trí hoa dây cách điệu, tầng thứ hai chia thành 6 ô hình chữ nhật, mỗi ô trang trí cành hoa sen đang vươn lên đón mây trời, tầng dưới cùng trang trí hoa văn sóng nước. Hoa văn trang trí chủ đạo là hoa sen, loài hoa thanh tao, thuần khiết từ lâu đã đi vào nghệ thuật tạo hình của người Việt. Họa tiết trang trí được bố cục thành những mảng to trên nền thoáng, hoa văn trang trí tạo bằng nét khắc chìm và tô nâu trên nền men ngà, là đặc điểm nổi bật của bút pháp trang trí hoa nâu.
Thạp gốm là một kiệt tác nghệ thuật rất đặc sắc của đồ gốm hoa nâu thời Trần, thế kỉ XIII - XIV, một loại hình gốm phong phú với dáng to mập, chắc khỏe, cốt gốm dày dặn, tạo nên một truyền thống riêng biệt của gốm men Việt Nam. Thông qua các loại hình gốm hoa nâu có thể nhận thấy thạp gốm hoa nâu được sản xuất với chức năng dùng để trang trí nhiều hơn là vật chứa đựng hay thờ cúng thông thường. Phải chăng bên cạnh những hiện vật mộc mạc, giản dị phục vụ cho đại đa số người dân, thợ thủ công nhà Trần còn sáng tạo ra những hiện vật cầu kỳ, tinh xảo để phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt của tầng lớp vua chúa, quý tộc thời Trần. Việc phát hiện ra Thạp gốm hoa nâu tại khu vực đền Trần và dấu vết lò nung gốm thời Trần tại Nam Định càng góp phần khẳng định Thiên Trường xưa, Nam Định nay có thể là trung tâm sản xuất gốm trong đó có sự xuất hiện của dòng gốm hoa nâu. Những giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật của dòng gốm hoa nâu thật to lớn, là kho tàng vô giá phản ánh một giai đoạn lịch sử đẫm chất nhân văn nhưng cũng đầy tinh thần thượng võ của dân tộc, mà vùng đất Thiên Trường - Nam Định có vai trò quan trọng, đóng góp vào những giá trị đó. Thạp gốm hoa nâu đang được trưng bày trang trọng tại phòng khánh tiết Bảo tàng Nam Định.
Nguyễn Thị Bích Ngọc
Phòng Nghiên cứu - Sưu tầm