Thành bậc lan can (Tay vịn thành bậc) - Bảo vật Quốc gia 20/05/2019

Bảo vật Quốc gia là những hiện vật có giá trị đặc biệt về văn hóa, lịch sử được Nhà nước bảo vệ và bảo quản theo chế độ riêng biệt. Việc công nhận danh hiệu Bảo vật Quốc gia phải do Thủ tướng Chính phủ quyết định sau khi có ý kiến thẩm định của Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia. Qua 6 đợt công nhận từ năm 2012 đến 2017, cả nước có 142 hiện vật và nhóm hiện vật được công nhận. Trong đó, tỉnh Nam Định có 4 hiện vật và nhóm hiện vật được công nhận là: Tượng Phật thời Lý (thế kỷ XII) lưu giữ tại chùa Ngô Xá, xã Yên Lợi, Ý Yên; Thành bậc lan can thời Lý (thế kỷ XII), Mô hình kiến trúc đất nung thời Trần (thế kỷ XIII-XIV), Bộ chân đèn và lư hương gốm men thời Mạc (thế kỷ XVI) lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Nam Định.


Ngày 14/1/2015 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 53/QĐ-TTg về việc công nhận bảo vật Quốc gia đợt 3 cho 12 hiện vật. Theo đó, tỉnh Nam Định có một hiện vật là Thành bậc lan can (thế kỷ XII), đây thực sự là niềm tự hào và vinh dự cho tỉnh Nam Định. Thành bậc lan can lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Nam Định còn tương đối nguyên vẹn, được làm bằng đá nguyên khối, màu xám (đá cát). Hiện vật được tìm thấy trong đợt khai quật phế tích Bảo tháp Vạn Phong Thành thiện trên núi Ngô Xá, xã Yên Lợi, huyện Ý Yên, năm 1966-1967. Đây là cấu kiện ghép ở hai bên bậc cầu thang lên xuống.
Thành bậc lan can hay còn gọi là tay vịn thành bậc có dáng hình hộp, dài 205cm, cao 46cm, dày 17cm, 1 đầu vuông, một đầu chéo nhọn lên trên, chia làm hai phần: Phần trên 2 mặt chạm nổi hình 14 vũ nữ (mỗi bên 7 vũ nữ) trong tư thế múa dâng hoa, thân hình chia làm 3 khúc chao mạnh về phía trước, một chân co, một chân duỗi thẳng. Đầu các vũ nữ ngả hẳn về phía sau, đội mũ nhiều tầng trang trí hoa văn, búi tóc bồng nổi cao.
Khuôn mặt hình trái xoan đầy đặn, trong tư thế nhìn chính diện. Hai tay dang rộng ra hai bên, khuỷu tay co gập đưa song song ngang đầu. Tay trái cầm một nụ sen lớn, tay phải cầm một dải lụa. Xiêm áo mềm mại ôm sát người. Cổ tay, cổ chân đeo trang sức và thắt các dải lụa mềm mại.
Phần dưới tuy cũng trang trí ở 2 mặt nhưng cách trang trí khác nhau. Một mặt chạm kín băng hoa văn chủ đạo là hoa sen xen hoa cúc uốn lượn hình sin, bên cạnh hoa văn phụ trợ hình dấu hỏi và hoa văn tay mướp. Mặt còn lại khớp với bậc lên xuống, vì thế hoa văn được trang trí ở khoảng trống giữa mỗi bậc và đề tài giống với mặt trước. Ở mặt này có 2 mộng khoét sâu vào thân bậc dùng để lắp ghép. 
Thành bậc là hiện vật gốc độc bản có niên dại thời Lý duy nhất ở Việt Nam hiện nay. Bảo vật này không chỉ có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa mà còn là cơ sở để chúng ta hình dung được quy mô to lớn của tháp Chương Sơn, từ đó nghiên cứu và phục dựng lại kiến trúc của Bảo tháp thời Lý. Đặc biệt qua các đề tài hoa văn trang trí, nhất là hình tượng người được thể hiện trên bảo vật đã cung cấp nhiều thông tin có giá trị về nghệ thuật tạo hình, tư duy thẩm mỹ, về trang phụ, trang sức, nghề thủ công chạm khắc truyền thống; đồng thời còn phản ánh mối quan hệ, sự giao lưu, ảnh hưởng văn hoá giữa quốc gia Đại Việt thời Lý với các nền văn hoá lớn như Chăm Pa, Trung Quốc và Ấn Độ trong lịch sử.
Thành bậc lan can và tượng Phật là hai bảo vật được tìm thấy tại khu vực tháp Chương Sơn xưa, nay là quần thể Di tích lịch sử văn hóa Đình - Chùa Ngô Xá, xã Yên Lợi, Ý Yên. Đây cũng là xã duy nhất cả nước có hai bảo vật thời Lý, góp phần quan trọng vào việc nhận diện về một quần thể di tích Phật giáo quy mô  vào thế kỷ XII của Đại Việt. 

 

Giờ tham quan

Địa chỉ

Liên kết website

Số lượng truy cập